VOH – Triển lãm vừa vinh danh cố danh họa Nguyễn Gia Trí, vừa giới thiệu đến công chúng những thành quả ban đầu từ những lao động miệt mài của người họa sĩ tài hoa.

Thanh Duyên – Khiêm Huân

https://video.voh.com.vn/tap-chi-my-thuat/dieu-chua-biet-dang-sau-cac-kiet-tac-cua-danh-hoa-nguyen-gia-tri-481354.html

THANH TUYỀN – GIA KHANG // TRUNG TÂM TIN TỨC HTV3/6/2023, 09:53

(HTV) – Nhân kỷ niệm 30 năm ngày mất của danh họa Nguyễn Gia Trí, Hội Mỹ thuật TP.HCM phối hợp cùng Phòng triển lãm nghệ thuật Bình Minh và gia đình cố danh họa tổ chức triển lãm, lưu giữ bộ sưu tập của ông trong nhiều năm qua.

Triển lãm gồm hơn 50 bức tranh và nhiều tư liệu của danh họa Nguyễn Gia Trí, sinh năm 1908 tại Hà Đông (nay thuộc Hà Nội). Ông tốt nghiệp trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương, từng đạt giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học nghệ thuật.

Họa sĩ Nguyễn Gia Trí cùng với các hoạ sĩ Tô Ngọc Vân, Nguyễn Tường Lân, Trần Văn Cẩn đã tạo thành bộ tứ danh họa nổi tiếng thời kỳ đầu của nền Mỹ thuật Việt Nam. Đặc biệt, ông được mệnh danh là cha đẻ những bức tranh sơn mài tân thời của Việt Nam.

Tuy nhiên, trước khi kỹ thuật sơn mài được thể hiện thăng hoa, họa sĩ đã phải thực hiện từ rất nhiều bức vẽ phác thảo.

Ông Nguyễn Gia Tuệ – Con trai cố họa sĩ Nguyễn Gia Trí: “Tôi rất trân trọng vì đó là những nét đầu tay”.

Họa sĩ Lương Xuân Đoàn – Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam khẳng định tài năng của bậc thầy danh họa Nguyễn Gia Trí 

Với những nét vẽ thanh lịch và tư tưởng mới về nghệ thuật sơn mài, chủ đề quen thuộc trong tranh của cố danh họa Nguyễn Gia Trí là những thiếu nữ duyên dáng, nhàn tản trong khung cảnh thiên nhiên thơ mộng.

Danh họa Nguyễn Gia Trí được mệnh danh là cha đẻ những bức tranh sơn mài tân thời của Việt Nam

Triển lãm những bức tranh giấy, ký họa, phác thảo của ông được trưng bày đến hết ngày 8/6/2023 tại Phòng triển lãm nghệ thuật Bình Minh, Quận 3, TP.HCM.

Nguồn: HTV9: https://www2.htv.com.vn/trien-lam-tranh-ky-niem-30-nam-ngay-mat-danh-hoa-nguyen-gia-tri-1

Sở hữu gần cả trăm bức, có thể nói nhà sưu tập Trương Văn Thuận hiện đang là người nắm giữ nhiều nhất các phác thảo, ký họa của họa sĩ Nguyễn Gia Trí.

Nhà sưu tập Trương Văn Thuận đã “theo đuổi” bộ sưu tập này trong nhiều năm qua – Ảnh: MAI THỤY

Từ ngày 1 đến 8-6, nhà sưu tập Trương Văn Thuận sẽ lần đầu tiên “mở kho”, giới thiệu đến công chúng những tác phẩm quý giá trên.

Hiện nay, hầu hết phác thảo của Nguyễn Gia Trí – vị danh họa xuất thân từ Trường cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương – đều nằm trong bộ sưu tập của Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM và ông Trương Văn Thuận. Nhờ lợi thế sưu tập từ sớm, số lượng tác phẩm của ông Thuận đang chiếm phần ưu.

Do đó, số lượng trưng bày lần này (hơn 50 tác phẩm và hàng chục tư liệu) còn lớn hơn cả quy mô triển lãm đã từng diễn ra cách đây bốn năm do Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam và Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM phối hợp tổ chức.

“Mong muốn của tôi khi tổ chức triển lãm lần này là muốn người xem thấy được tính cách tỉ mỉ, cẩn trọng trong từng chi tiết của cụ Trí qua những tư liệu ông chuẩn bị cho quá trình sáng tác” – ông Trương Văn Thuận chia sẻ.

Cũng theo ông, vì đã nắm giữ những tác phẩm này trong thời gian khá lâu, ông còn muốn thông qua triển lãm này để đưa chúng đến các nhà sưu tập khác, tạo nên sân chơi rộng mở cho mọi người.

Một số bức ở triển lãm không còn dừng ở mức phác thảo mà đã trở thành một tác phẩm hoàn chỉnh gây ấn tượng sâu sắc cho người xem, như bức Kiều vẽ người phụ nữ diễm lệ đang chơi đàn tì bà.

Những tác phẩm tại triển lãm cũng là tư liệu quý giá để các nhà nghiên cứu mỹ thuật tìm hiểu cặn kẽ về quá trình sáng tác của họa sĩ Nguyễn Gia Trí, phục vụ cho công tác bảo quản, phục chế về sau.

Triển lãm diễn ra tại số 29A Ngô Thời Nhiệm (quận 3, TP.HCM).

Nguồn: Báo Tuổi Trẻ: https://tuoitre.vn/trien-lam-cac-phac-thao-cua-danh-hoa-nguyen-gia-tri-20230602092544064.htm?gidzl=TkYHQH4Nvq9rzfXk6GpXGNhqbs803UuQRVAICWi5x1Ww-P8rNGFk6MtrcMTQM-8ORw3EP6PKpquQ41VhIm

Tham dự khai mạc chương trình vào sáng 01/6 có nhà báo Trần Trọng Dũng, Phó Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam; họa sĩ Lương Xuân Đoàn, Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam; ông Nguyễn Gia Tuệ, con trai cố họa sĩ Nguyễn Gia Trí, cùng nhiều gương mặt nổi bật của giới mỹ thuật TPHCM.

Ông Nguyễn Gia Tuệ, con trai cố họa sĩ Nguyễn Gia Trí phát biểu

 

Chương trình do Bình Minh Art Gallery phối hợp với Hội Mỹ thuật TPHCM và gia đình danh hoạ Nguyễn Gia Trí tổ chức, trưng bày những bức tranh giấy, ký hoạ, phác thảo trong bộ sưu tập mà Bình Minh art gallery đã lưu giữ trong nhiều năm qua.

Trên 50 bức tranh và nhiều tư liệu của danh hoạ được trưng bày từ ngày 01/6 đến hết ngày 08/6 tại số 29A Ngô Thời Nhiệm, Quận 3, TPHCM. “Hy vọng thông qua triển lãm này, công chúng sẽ có thêm một góc nhìn mới về Mỹ thuật và Học thuật đối với danh họa Nguyễn Gia Trí”, nhà sưu tập Trương Văn Thuận chia sẻ.

 

Nhà sưu tập Trương Văn Thuận, chủ nhân bộ sưu tập

Hoạ sĩ Nguyễn Gia Trí cùng với các danh hoạ Tô Ngọc Vân, Nguyễn Tường Lân, Trần Văn Cẩn tạo thành bộ tứ danh hoạ nổi tiếng thời kỳ đầu của nền mỹ thuật Việt Nam: “Trí – Vân – Lân – Cẩn”.

Nguyễn Gia Trí sinh năm 1908. Năm 1936, ông tốt nghiệp trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương, ông đã được trao giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học nghệ thuật.

Ông là người đi đầu trong việc chuyển những bức tranh sơn mài từ trang trí thành những tuyệt phẩm nghệ thuật và từ đó ông được mệnh danh là “cha đẻ những bức tranh sơn mài tân thời của Việt Nam”. Ông cũng là một trong những hoạ sĩ nổi tiếng đi đầu trong việc tạo ra một khuynh hướng nghệ thuật mới cho Việt Nam, với những đường nét vẽ thanh lịch và những tư tưởng mới về nghệ thuật sơn mài.

Chủ đề quen thuộc trong tranh của ông là những thiếu nữ duyên dáng, nhàn tản trong khung cảnh thiên nhiên thơ mộng. Với chất sơn ta, son, vàng, bạc, vỏ trứng, cánh gián, Nguyễn Gia Trí đã tạo cho tranh sơn mài một vẻ đẹp lộng lẫy, một chiều sâu bí ẩn, đưa kỹ thuật sơn mài lên đỉnh cao, khẳng định tầm quan trọng của chất liệu hội hoạ này trong nền mỹ thuật Việt Nam.

Công chúng có thể tìm thấy những tác phẩm của ông trong Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, Bảo tàng Mỹ thuật TPHCM và trong nhiều bộ sưu tập cá nhân ở trong nước và nước ngoài. Tuy nhiên, ít ai biết, trước khi kỹ thuật sơn mài được thể hiện, được thăng hoa, ông đã phải thực hiện từ rất nhiều bức vẽ phác thảo; nhiều bước, nhiều chi tiết được tính toán kỹ lưỡng cả về ý tưởng, hình hoạ, màu sắc và bố cục; nhiều bức vẽ thực sự đã là các tuyệt phẩm của ông.

(CATP) Trong Gallery Bình Minh có bức tranh to và đẹp mang tên “Tĩnh hòa gia” do họa sĩ Nghiêm Xuân Hưng vẽ về gia đình nhà sưu tập Trương Văn Thuận.

Trong tranh có bức tượng đồng nhà sưu tập, họa phẩm của NSƯT Ánh Tuyết (vợ ông Thuận) và các đồ vật trong phòng, trong đó có các con giáp biểu tượng các thành viên trong gia đình. Họa sĩ ghi câu đối “Lối tình chông gai rồi sẽ thuận, nẻo đường giông gió ắt phải hưng”, để nói về cuộc đời của Thuận và Hưng, dù gặp phong ba, bão tố rồi cũng Thuận, cũng Hưng. Họa sĩ vì yêu mến nhà sưu tập, đã đổ tư duy và tình cảm để thực hiện tác phẩm này…

Nghiêm Xuân Hưng, Tĩnh hòa gia, sơn dầu, 120x100cm, 2015

Tôi chơi tranh cũng ngót 30 năm, khá thân với nhiều họa sĩ đương đại nổi tiếng ở thành phố Hồ Chí Minh, đã đến tham quan nhiều Gallery, dự nhiều cuộc triển lãm, bỏ công nghiên cứu về ngành hội họa, điêu khắc, nên cũng có một ít cảm nhận về phong cách cũng như độ sâu tác phẩm của nhiều họa sĩ. Khi đến Gallery Bình Minh của anh Trương Văn Thuận, trong hàng trăm bức tranh bày kín cả ba tầng lầu, tôi chợt nhìn thấy một lối vẽ khá quen nhưng lại… rất lạ, những hình ảnh, màu sắc tả chân rất thật nầy bỗng cuốn hút một cách kỳ lạ, nó như giai điệu của bản nhạc “Love Story” không vui, không buồn nhưng khoét sâu vào tâm khảm những hương vị của tình yêu, của nỗi nhớ thương bàng bạc, của sự quấn quýt và chia ly.

Thấy tôi cứ đứng tần ngần trước các bức vẽ của tác giả ấy, anh Thuận giới thiệu: “Đó là tranh của Nghiêm Xuân Hưng, một người khá nổi tiếng ở Hà Nội, tôi gặp gỡ ông trong một ngày mùa đông giá buốt năm 2013, tại khu đô thị Việt Hưng, ở quận Long Biên, một ông già râu tóc bạc phơ, có đôi mắt trầm buồn, hiền từ nhưng nội tâm thì lại dữ dội, ước vọng cứ luôn cuồn cuộn trào dâng. Ông ước vọng gì, hãy nhìn thấu đáo tác phẩm của ông sẽ rõ, tìm cái mới trong cái cũ, đó là sự đam mê chưa có dấu hiệu mệt mỏi hay ngừng nghỉ của một nghệ sĩ yêu mảnh đất sinh ra mình, cái hương vị bình dị của cuộc sống đã ngấm vào từng làn da, thớ thịt”.

Họa sĩ Nghiêm Xuân Hưng (2018)

Nghiêm Xuân Hưng vẽ nhiều thể loại, đặc tả phố xá, những cảnh sinh hoạt cộng đồng mang sắc thái đồng bằng Bắc bộ, lưu vực sông Hồng, nhưng tôi lý thú trước những bức vẽ thiếu nữ ăn mặc theo lối nhà quê xưa, tự nhiên sinh hoạt với tập tục địa phương hoặc trong gia đình. Chiếc yếm, khăn mỏ quạ và quần nái đen được tác giả khai thác một cách tài tình, bên cạnh không gian đình chùa, hoa sen, ngọn đèn, sắp xếp các lễ vật thờ cúng… ông không tạo dáng mỹ miều, chân dung đều là các thiếu nữ ở miền quê, gương mặt thanh tao, đôi mắt ước vọng, làn da trắng ngần. Rất nhiều cô để bộ ngực trần, khoe vẻ đẹp thiên nhiên, sức sống của lứa tuổi dậy thì, sức mạnh xây dựng tương lai không thể thiếu của người phụ nữ.

Những hình ảnh này làm tôi nhớ thi nhân Nguyễn Bính, ông vua của những bài thơ viết về “nhà quê” rất hay và rất thật:

“Nào đâu cái yếm lụa sồi

Cái dây lưng đũi nhuộm hồi sang xuân

Nào đâu cái áo tứ thân

Cái khăn mỏ quạ, cái quần nái đen?

Nói ra sợ mất lòng em

Van em! Em hãy giữ nguyên quê mùa…

Hoa chanh nở giữa vườn chanh

Thầy u mình với chúng mình chân quê…”.

Không ít họa sĩ khai thác “nuy” ở nhiều góc cạnh, gợi dục, như đi dưới mưa nước thẩm bộ quần áo mỏng tanh, nằm ở tư thế khoe những đường cong quyến rũ, ngồi mộng mơ với đôi gò bồng đảo bốc lửa… với Hưng, những tinh hoa do thiên nhiên ban tặng ấy chỉ là “vẻ đẹp muôn đời – nỗi buồn thiên thu”, cái vẻ đẹp thì không thể chối cãi, ai cũng có thể bình phẩm theo cảm nhận của mình, nhưng cái nỗi buồn thì chỉ có những người từng trải mới thấu được.

Nghiêm Xuân Hưng, Nàng thơ, sơn dầu, 100x100cm, 2018

Tại sao lại dùng ngôn từ đó. Điều đặc biệt tôi nhìn thấy ở tác giả này, là những chi tiết phụ, phông nền (background) được thể hiện đa dạng, kỹ lưỡng không thua gì hình ảnh chính. Cô gái không đơn điệu với sắc vóc mà ngoại cảnh luôn đi với sinh hoạt, ánh mắt suy tư hay đang thực hiện một thao tác. Những background đa phần mô tả đồ vật, đình chùa miếu mạo, cảnh quan đặc thù của địa phương và chính những chi tiết công phu ấy càng tôn thêm vẻ đẹp của tác phẩm. Với lối vẽ siêu thực, tân cổ điển, Nghiêm Xuân Hưng thể hiện khá tài tình những nếp nhăn của chiếc áo, mềm mại của dây lưng đũi, bóc trần chi tiết tự nhiên, lột tả “làn da thớ thịt” của những chiếc lá sen, chiếc bình gốm… một phong cách lãng mạn và hiện thực đòi hỏi tay nghề cao và sự cần mẫn tối đa tập trung vào cây cọ.

Tôi thích các họa phẩm của Châu Âu thời Phục hưng, trong đó lối vẽ của Peter Paul Rubbens (như bức tranh “Sự phán quyết ở Paris” hoàn thành năm 1636) hay “Madonna với trẻ em” của Filippo Lippi vẽ năm 1465… tranh của Hưng có một phần trong lối vẽ dễ cảm nhận ấy. Trong “Cầm, kỳ, thi, họa”, thông thường tác phẩm thế nào thì tâm trạng của tác giả thế ấy. Với biểu cảm một độ sâu thăm thẳm trong ánh mắt, nét tự nhiên đến trầm lắng của các cô gái trong hầu hết các họa phẩm của Nghiêm, người thưởng lãm có thể nhớ lại mấy vần thơ trong “Cô lái đò” của Nguyễn Bính:

“Nhưng rồi người khách tình xuân ấy

đi biệt không về… với bến sông

đã mấy lần xuân trôi chảy mãi

mấy lần cô gái mỏi mòn trông…”.

Nghiêm Xuân Hưng cũng làm thơ, thơ ông buồn pha chút vị đắng thế nhân:

“Giao thừa không muốn đón

vị thừa không muốn say… tình thừa còn nguyên đấy

người thừa ta ngồi đây…”;

Với những người sống nhiều với nội tâm, công việc gói gọn trong tâm thức hay tư duy, họ thường tìm đến những nơi thanh tịnh để suy xét và trào dâng nỗi niềm, Nghiêm Xuân Hưng cũng thế, từ năm 2009, ông ẩn cư trong một căn hộ nhìn ra công viên ở khu đô thị mới phát triển tận quận Long Biên, Hà Nội.

Chính ông nói về mình:

“Ai ơi nhớ lấy câu nầy

làm người chớ có làm đầy đám đông

đám đông đông mấy thì đông

trong đám đông ấy không trông thấy người…”.

Chu đáo, tinh tường và chân quê, đó là những tố chất đọng lại trong các tác phẩm của người họa sĩ tài hoa trên đất Hà Thành…

Năm 2018, trong cuộc triển lãm cá nhân tại thành phố Hồ Chí Minh do Gallery Bình Minh tổ chức, người “Chân quê” Nghiêm Xuân Hưng bộc bạch: “Lâu lắm rồi mình mới vào Nam, lòng thấy lâng lâng, nhiều xúc cảm. Non sông liền một dải, thống nhất, yên bình. Ôi, những con đường rợp bóng cây, những tòa nhà cứ vươn lên cao mãi, những cô gái, chàng trai thanh xuân, tràn sức sống, làm mình càng thấy yêu non sông, gấm vóc này…

• Trần Tử Văn – Báo Công 29/04/2023: https://congan.com.vn/van-hoa-giai-tri/chan-que-mot-coi-di-ve_146491.html

Nguồn: Văn Hóa Toàn Cảnh

Nhà báo Nguyễn Trọng Chức đã nhận xét: “Và dễ nhận thấy những phố và người trong loạt tranh mới của Lê Thanh được nhuộm trong sắc vàng của hoài nhớ. Trong tranh ông có những hòa sắc dịu ngọt, trầm lắng, như chìm khuất xuống dưới bề mặt của lớp bố nhưng lại đầy những âm vang của kỷ niệm. Ở tác giả tuổi đã tròn tuổi đại thọ, những hình ảnh thiếu nữ Sài Gòn trong tranh ông vẫn tươi nguyên như nhiều thập niên trước, lãng đãng và mộng mị, mãi là nguồn cảm hứng bất tận của ông.

Nguồn: Báo Công An

Nguồn: VOH